زایمان طبیعی پس از سزارین

طبق آخرین آمار در ايالات متحده نشان مي‌دهد که به‌‌رغم کاهش ميزان زايمان طبيعي، اما درخواست خانم‌ها براي زايمان طبيعي در بارداري‌هاي دوم به بعد بيشتر شده است و ميزان انجام آن 74 درصد بوده است

آیا امکان زایمان طبیعی پس از یکبار سزارین وجود دارد؟

 پژوهشگران معتقدند که در مقايسه با تکرار زايمان سزارين، زايمان طبيعي به دنبال سزارين انتخابي قابل قبول و مطمئن است. البته اگر تحت نظارت دقيق انجام شود. دکتر شيرين نيرومنش، متخصص زنان و زايمان و استاد دانشگاه علوم پزشکي تهران در گفتگو با سلامت اينگونه پاسخ مي‌دهد.

آيا زايمان طبيعي بعد از يک زايمان سزارين براي مادر خطرناک است؟

اگر خانمي تحت عمل سزارين قرار گرفته باشد و سزارين او به علت تنگي لگن نباشد و موقع عمل و بعد از آن دچار عارضه‌اي از جمله عفونت و عارضه پس از عمل نشده باشد، امکان اينکه زايمان طبيعي داشته باشد وجود دارد اما مادر بايد هم در دوران بارداري و هم زمان نزديک زايمان تحت نظارت دقيق باشد.

آيا مراقبت‌ها و نظارت‌ها در اين خانم‌ها بيشتر است؟

کسي که سابقه سزارين دارد، اگر قرار بر اين باشد که زايمان طبيعي انجام دهد به دليل اينکه خطر پارگي رحم وجود دارد به مراقبت‌هاي بيشتري نياز دارد. نکته قابل توجه اين است که هم خود بيمار بايد تمايل به اين کار داشته باشد و هم پزشک معالج او بايد اين مسووليت را بپذيرد. مادر بايد بلافاصله پس از شروع علايم درد زايماني، خود را به پزشک برساند. حتما از اولين ساعت‌هاي شروع درد در بيمارستان بستري شود. چند واحد خون رزرو داشته و رگ باز با کفايتي هم داشته باشد. چرا که احتمال پارگي رحم در اين افراد بيشتر است. زايمان طبيعي پس از سزارين يک زايمان پرخطر محسوب شده و به مراقبت دقيق نياز دارد.

آيا نوع برش سزارين قبلي در اين موضوع تاثير دارد؟

بله، البته برش روي رحم خيلي اهميت دارد نه برش روي شکم. بايد توجه کنيد که برشي که روي پوست ايجاد مي‌شود، نشان‌دهنده برشي نيست که روي رحم ايجاد شده است. به عبارتي ديگر، ممکن است روي پوست شکم يک برش عرضي داشته باشيد، ولي با وجود اين روي رحم برش عمودي ايجاد شده باشد. اگر برش به صورت عرضي در قسمت تحتاني و پاييني رحم باشد، احتمال اينکه اين برش با دردهاي زايماني در بارداري بعدي دچار پارگي شود، خيلي کمتر است. در صورتي که خانمي تحت سزارين قرار گرفت و برشي که روي رحم داده شده برش عمودي و در قسمت‌هاي فوقاني رحم باشد، به هيچ وجه نبايد پس از آن زايمان طبيعي داشته باشد، چرا که خطر پارگي رحم وجود دارد.

اکثر سزارين‌ها از طريق يک برش عرضي در پايين شکم انجام مي‌شود، (در امتداد لگن در پايين‌ترين قسمت رحم). خانم‌هايي که اين نوع برش را دارند، معمولا مي‌توانند در بارداري‌هاي بعدي، زايمان طبيعي داشته باشند. در صورت انجام روشي به عنوان سزارين کلاسيک که يک برش عمودي در قسمت بالاي رحم انجام مي‌شود، زايمان بعدي نبايد به روش طبيعي انجام شود زيرا احتمال پارگي اين نوع برش وجود دارد. برش‌هاي عمودي در مواردي انجام مي‌شود که زايمان بسيار زودرس يا جفت سر راهي باشد، يا زماني که رحم مادر يک شکل غير طبيعي يا فيبروم‌هاي بزرگ داشته باشيد. برش عمودي در پايين شکم نسبت به برش افقي زير شکم کمتر صورت مي‌گيرد ولي به مادر امکان مبادرت به زايمان طبيعي در بارداري‌هاي بعدي را مي‌دهد.

وضعيت جنين در امکان زايمان طبيعي پس از سزارين هم تاثيرگذار است؟

قطعا همين‌طور است. اگر همه موارد براي زايمان طبيعي پس از سزارين مناسب بود، وضعيت جنين هم در تعيين زايمان بسيار مهم است. سر جنين بايد سفاليک باشد يعني موقع زايمان ابتدا سر جنين خارج شود.

آيا آماري از انجام زايمان طبيعي پس از سزارين وجود دارد؟

در کشورهاي ديگري که قوانين از اين موضوع حمايت مي‌کنند، حدود 90 درصد از خانم‌هايي که قبلا زايمان سزارين داشته‌اند، مي‌توانند زايمان طبيعي انجام دهند اما در ايران به دليل اينکه احتمال دارد بعد از سزارين رحم پاره شود، مادر رحم خود را از دست بدهد يا خون‌ريزي شديد شود يا جنين از دست برود، اکثر پزشکان اين مسووليت را بر عهده نمي‌گيرند.

 مراقبت‌هاي پس از اين‌گونه زايمان‌ها چطور، تفاوتي با ساير زايمان‌ها دارد؟

بله، مادر بايد مدت بيشتري در بيمارستان بستري باشد و تحت نظر باشد. پس از زايمان بايد محل قبلي سزارين توسط پزشک بيشتر مورد بررسي قرار گيرد. به طور کلي خانم‌هايي که زايمان طبيعي دارند، ممکن است بيشتر دچار تغييراتي در دستگاه تناسلي شوند و مشکلات ادراري و پارگي قسمت‌هاي تناسلي در آنها بيشتر است اما آنچه بيشتر پزشک را نگران مي‌کند، پارگي محل برش قبلي سزارين است، حتي در مواري که اين برش عرضي و تحتاني باشد، احتمال پارگي وجود دارد که لازم است مادر مدت زمان بيشتري تحت نظر باشد.

دكتر شيرين نيرومنش