گفتگوی سلامت با دکتر مریم کاشانیان متخصص زنان و زایمان
آیا عفونـت می توانـد باعـث چسبنـدگی رحـم شـود؟ یکی از بیماری‌های نسبتا شایع در میان زنان، چسبندگی رحم است که در اثر عوامل متعددی اتفاق می‌افتد و در صورت عدم تشخیص به موقع ممکن است منجر به نازایی یا سقط‌های مکرر در خانم‌ها شود.
در ابتدا بیماری چسبندگی رحم را تعریف کنید.
در ابتدا باید گفت که چسبندگی‌های شایع در زنان چند دسته‌اند؛ یکی چسبندگی داخل رحم است و دیگری چسبندگی در داخل لگن که هر یک از این دو حالت موضوعی جداگانه است. چسبندگی داخل رحمی‌در شرایط معمولی برای هیچ زنی اتفاق نمی‌افتد چرا که پوشش درونی یا مخاط آندومتر در رحم به طور طبیعی و مرتب ایجاد می‌شود و ریزش می‌کند که باعث به وجود آمدن قاعدگی می‌شود. اما گاهی اوقات تحت‌شرایطی این مخاط از بین می‌رود و کم‌کم به دلیل فقدان آندومتر قسمت‌های مختلف داخلی رحم به هم می‌چسبند که اصطلاحا به آن «نشانگان آشرمن» گفته می‌شود.
چه شرایطی باعث این عارضه می‌شوند؟
یکی از مهم‌ترین عوامل عفونت‌هاست ولی منظور، آن دسته از عفونت‌های رایج بین خانم‌ها نیست. به صورت معمول وقتی به عفونت اشاره می‌شود خانم‌ها فکر می‌کنند هر نوع ترشحی از واژن عفونت است و باعث چسبندگی می‌شود. در حالی که در اینجا منظور برخی عفونت‌های شدید و مزمن به عنوان نمونه ناشی از بیماری‌های سل و جذام است که می‌توانند پوشش درونی آندومتر را از بین ببرند چرا که این بافت در شرایط عادی از بین نمی‌رود. یکی دیگر از شرایطی که ممکن است باعث از بین بردن این مخاط شود کورتاژهای خشن است. البته بازهم منظورکورتاژهای معمولی نیست بلکه کورتاژهایی که به بافت داخل رحم صدمه بزند و در مواردی اتفاق می‌افتد که جنین در داخل رحم مرده و دفع نشده باشد که اصطلاحا به آن «سقط فراموش‌شده» گفته می‌شود. در این حالت جنین به داخل رحم چسبیده و به زحمت کنده می‌شود و باید به ناچار این کورتاژ خشن صورت بگیرد. بنابراین به خانم‌ها هشدار می‌دهیم که اگر احیانا جنینی در داخل رحمشان از بین رفت زودتر اقدام به دفع آن کنند تا بافت داخل رحم بیرون بیاید چرا که درغیر این صورت منجر به انجام کورتاژ خشن شده و به دنبالش چسبندگی رحم اتفاق می‌افتد.
چسبندگی داخل رحمی‌چه علائم و عوارضی دارد؟
اگر چنین چسبندگی‌ای در رحم اتفاق بیفتد زنان ممکن است نازایی پیدا کنند چرا که بافت داخل رحم محل لانه‌گزینی است و با آسیب دیدن آن خطر نازایی به وجود می‌آید. همچنین ممکن است موجب سقط‌های مکرر یا دردهای زیر شکم یا قطع قاعدگی شود. این اتفاق‌ها از عوارضی است که در این نوع چسبندگی یا به اصطلاح پزشکی نشانگان آشرمن وجود دارد.
و نوع دوم؟
آن چسبندگی که بین مردم مصطلح است در واقع چسبندگی لگن است که اطراف رحم یا بیرون از رحم اتفاق می‌افتد که بین رحم، تخمدان‌ها، جداره روده و جداره شکم یا جداره لگن چسبندگی ایجاد می‌کند. باز هم عفونت‌ها در صدر علل به وجود آمدن این عارضه هستند. عفونت‌های ناشی از میکروب «کلامیدیا» یکی از علت‌های این چسبندگی است. بیماری التهابی لگن (PID)، عفونت‌های ناشی از اعمال جراحی به خصوص اگر عفونتی رخ داده باشد یا انجام اعمال جراحی کثیف باعث ایجاد این چسبندگی‌ها می‌شود. این چسبندگی‌ها از دسته دوم چسبندگی‌های رحم هستند که ممکن است هیچ علامت خاصی نداشته باشند و در جراحی بعدی که شکم بیمار باز می‌شود این چسبندگی مشاهده شود و طبیعتا اعمال جراحی بعدی را برای جراح سخت و دشوار می‌کند و خطر عوارض نیز برای بیمار زیاد می‌شود.
بیماری‌هایی که می‌تواند ابتلا به چسبندگی رحم را زیاد کنند، کدامند؟
یکی از بیماری‌هایی که می‌تواند احتمال ابتلا به چسبندگی رحم را زیاد کند آندومتریوز است که در این بیماری بافت داخل رحم بیرون از رحم کاشته می‌شود و می‌تواند چسبندگی‌های زیادی را داخل لگن ایجاد کند یا عفونت‌های ناشی از بیماری سل و نیز در کسانی که آپاندیسیت کهنه دارند و دیر به آن رسیدگی شده یا سوراخ شده، همچنین در زنانی که اعمال جراحی شکمی داشته‌اند یا به عنوان نمونه روده‌شان مورد جراحی قرار گرفته ممکن است چسبندگی در لگن و شکم ایجاد شود. ایجاد بیماری‌های شکمی مانند آپاندیسیت در افراد اجتناب‌ناپذیر است و هیچ‌کس نمی‌تواند جلوی آن را بگیرد ولی توصیه می‌کنیم که برای هر نوع بیماری هر چقدر زودتر اقدام شود و از پیشرفت آن جلو‌گیری شود.
علائم چسبندگی رحم چیست؟
برای چسبندگی داخل رحم هیچ علامت خاصی وجود ندارد. ممکن است در بیماران خون‌ریزی قاعدگی کم یا قطع شود یا قاعدگی دردناک، نازایی و سقط مکرر داشته باشند و وقتی بیمار با این علائم به دکتر مراجعه می‌کند احتمال ابتلا به چسبندگی رحم قوت می‌گیرد.
برای درمان چه اقداماتی انجام می‌شود؟
وسیله‌ای داخل رحم قرار داده می‌شود تا این چسبندگی‌ها آزاد شود و سپس هورمون جایگذاری می‌شود تا مجددا چسبندگی ایجاد نشود. درمان این عارضه صددرصد نیست ولی روش‌های درمانی از جمله روشی که ذکر شد روش‌های خوبی هستند. که با روش‌های کمکی دیگر به کار گرفته می‌شود یک تا ۲ ماه برای ترمیم زمان لازم است تا بیمار قاعدگی‌اش از سر گرفته شود و بافت داخل رحم خود را ترمیم کند. اگر با این شیوه درمان صورت بگیرد معمولا بازگشت اتفاق نمی‌افتد و مشکلی پیش نخواهد آمد. ولی بهتر است که اصلا نگذاریم این چسبندگی به وجود بیاید و درواقع پیشگیری از آن بهترین اقدام است.
